„Umarł król – niech żyje król!” – to wywodzące się ze średniowiecza przysłowie streszcza odczytywany dziś fragment 1 Krl 2, 1-4. 10-12. Zanim jednak zasiadł Salomon na tronie Dawida, swego ojca, a jego władza królewska została utwierdzona (w. 12), jego ojciec, świadomy bliskiej już śmierci, wzorem wielkich postaci znanych z historii ludu wybranego (por. np. Pwt 31; Joz 23; 1 Sm 12) wygłasza swą mowę pożegnalną (1 Krl 2, 1-12). Ma ona charakter testamentu, w którym umierający władca swemu następcy udziela rad o charakterze religijnym oraz wydaje ostatnie rozporządzenia natury politycznej.
Testament Dawida koncentruje się na zachęcie do wierności Prawu (Będziesz strzegł zarządzeń Pana, Boga twego; w. 3a), która to wierność będzie gwarancją pomyślności wszelkich przedsięwzięć nowego władcy (aby ci się powiodło wszystko, co zamierzysz, i wszystko, czym się zajmiesz; w. 3b), a w szczególności zapewni nieprzerwaną ciągłość dynastii królewskiej (aby Pan spełnił swą obietnicę, którą mi dał, mówiąc: Jeśli twoi synowie będą strzec swej drogi, postępując wobec Mnie szczerze z całego serca i z całej duszy, to wtedy nie będzie ci odjęty mąż na tronie Izraela; w. 4). Dawid wyraźnie nawiązuje tu do wyroczni Natana – obietnicy, którą przez usta proroka przekazał mu Pan (2 Sm 7, 1-17). Choć nie występuje w niej żaden warunek – także ten dotyczący wierności Prawu Mojżeszowemu (por. 2 Sm 7, 12-16), to jednak Dawid – nauczony doświadczeniem – zdaje sobie sprawę, że własnym nieposłuszeństwem Prawu i łamaniem Przymierza nawet wybrany przez Boga władca może zmarnować otrzymane dary i błogosławieństwo (por. 2 Sm 12, 7-12). Dlatego też przestrzega swego syna, by nie popełnił tego błędu. Tak więc pouczenie: Ty zaś bądź mocny i okaż się mężem! (w. 2b) należy odczytywać nie tyle jako zachętę do odwagi militarnej, co wezwanie do bojaźni Bożej (por. Pwt 17, 14-20).
Fragment kończy informacja o śmierci i pochówku Dawida: Potem Dawid spoczął ze swymi przodkami i został pochowany w Mieście Dawidowym (w. 10) oraz długości jego panowania: A czas panowania Dawida nad Izraelem wynosił czterdzieści lat – w Hebronie panował siedem lat, a w Jerozolimie panował trzydzieści trzy lata (w. 11). Choć pochówku zmarłych dokonywano zazwyczaj poza miastem, dla założyciela dynastii królewskiej uczyniono odstępstwo od tej reguły.
Pouczenie i przestroga sformułowane przez Dawida mają zastosowanie nie tylko do Salomona, ale do wszystkich jego następców i podkreślają wyraźnie, że wszelka władza sprawowana w Izraelu – jak słyszymy w dzisiejszym psalmie responsoryjnym – pochodzi od Pana i ma być Mu podporządkowana (por. 1 Krn 29, 10b-12).
Ks. Piotr Jaworski
